– یادگیری الکترونیکی و سیستمهای پشتیبانی فرایند ایجاد دانش
– ذخیره داده، معنای داده ، و مخزنهایی برای فرایندهای ذخیره و بازیابی
– سیستمهای پشتیبانی انتقال و مدخلهای اطلاعات برای فرایند انتقال
– سیستمهای خبره و سیستمهای پشتیبانی تصمیم برای فرایند به کارگیری (franko & mariano، (۲۰۰۷:P.440
۲-۶-۳-۳ تأثیر فناوری اطلاعات در مدیریت دانش
در متن نوشته‌های مدیریت دانش (KM) و دانش سازمانی (OK)، فناوری اطلاعات (IT) به عنوان موضوعی مرکزی و اصلی ارائه می‌شود . در سه تا ۵ سال اخیر، تعدادی از محققان به لینک بین مدیریت دانش و فناوری اطلاعات توجه کرده و تخمین زده‌اند که تقریبا ۷۰% انتشارات در موضوع مدیریت دانش بر طراحی فناوری اطلاعات متمرکز است( (franko & mariano، ۲۰۰۷:P.440 ). )
مدیریت دانش، در شکل نظری، یک موضوع چندین رشته‌ای است ولی در شکل عملی، آنچه برای مدیریت دانش در بسیاری از سازمانها می‌گذرد، موضوع فناوری اطلاعات است که کار فناوری اطلاعات را در مدیریت داده و اطلاعات بر عهده می‌گیرد (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۵۵-۵۶)
اگر چه دانش به طور انحصاری محصول فناوری اطلاعات نیست، فناوری اطلاعات به طور جدایی ناپذیر در ایجاد دانش و فرایند مدیریت دانش از سالهای اول، مشارکت داشته است. امروزه مدیریت دانش عمدتاً از مسئولیتهای فناوری اطلاعات به شمار می‌رود؛ زیرا در جمع‌ آوری، تبدیل و انتقال داده‌ها، اطلاعات و دانش نقش کلیدی دارد (رادینگ، ۱۳۸۳: ص.۵۵)
مدیریت دانش در عمل، آمیزه‌ای از رهبری کسب و کار و فرهنگ و فناوری است. این جنبه‌ها با ظرافت به هم مرتبط می‌باشند. نه فناوری محض و نه یک رهیافت صرفاً تجاری ـ فرهنگی، هیچ یک به تنهایی نمی‌تواند برنامه اثربخش مدیریت دانش را ارائه دهد.
از مدتها پیش نقش فناوری اطلاعات در اشتراک دانش، مرکز بحث بوده است. بسیاری از پژوهشگران اصرار می‌کنند که اصول مدیریت دانش می‌تواند بدون استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات موفق عمل کند. گروهی دیگر بحث می‌کردند و معتقدند که فناوری اطلاعات به طور راهبردی برای برد و دامنه جهانی که سازمانها به لحاظ جغرافیایی توزیع شده‌اند، ضروری و اساسی است( (Duffy، ۲۰۰۰ در: Mohemed، P.103: 2006) .)
۲-۶-۳-۴ رویکرد مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمانها
براساس این رویکرد، مدیریت دانش مفهوم توسعه یافته سیستمهای مدیریت اطلاعات است و بر مدیریت انتزاعی اطلاعات و دانش و ارتباطات داخلی بین منابع اطلاعاتی تکیه می‌کند. بسته به پیش‌زمینه‌های فنی، نوع نگاه به دانش و ابزارهای کمکی آن نیز دو رویکرد در این زمینه وجود دارد.
رویکرد متمرکز بر رفتار انسانی به دانش به عنوان یک مفهوم ضمنی نگاه می‌کند که از مهارتهای افراد، تخصص‌ها و فرایندهای مرتبط با آن، و از ابزارهایی چون یادگیری گروهی، جلسات گروهی و … کمک می‌گیرد.
رویکرد متمرکز بر فناوری تکنولوژی به دانش به عنوان موضوعی می‌نگرد که باید شناخته شده، دسته‌بندی، نگهداری، بازیابی و تحلیل شود. این رویکرد با توسعه زمینه‌های هوش مصنوعی، منطق فازی و الگوهای شبیه‌سازی و فناوریهای گروه‌افزار، پایگاه‌های دانش، همکاری به کمک رایانه و … به شدت در حال رشد و گسترش است (منوریان، ۱۳۷۴)
۲-۶-۳-۵ عناصر تشکیل دهنده شبکه ارتباطات فناوری اطلاعات
این عناصر شامل موارد زیراست:
شبکه‌های میزبان: داده‌های عملیاتی و داد و ستدی را که توسط نظام داد و ستدی مبتنی بر میزبان تولید شده‌اند، منتقل می‌کنند.
شبکه حوزه محلی: دانش صریح اغلب در درون سازمان از طریق همین شبکه تسهیم می‌شود.
شبکه حوزه گسترده: شبکه‌های حوزه گسترده به طور فیزیکی شبکه‌های حوزه محلی (LAN) مجزا از هم را به یکدیگر وصل می‌کند. WAN نقش کلیدی در فراهم آوردن دسترسی به منابع ذخیره مرکزی داده‌ها بازی می‌کند.
شبکه داخلی: شبکه داخلی یا اینترانت که از اواسط ۱۹۹۰ ظهور کرد، یک شبکه حوزه محلی است که به عنوان مجرای اصلی ارتباطاتی برای دانش شکل می‌گیرد، زیرا کاربرانی که مجهز به مرورگر باشند، می‌توانند به منابع دانش از هر جای سازمان دسترسی پیدا کنند.
شبکه خارجی (اکسترانت): شبکه داخلی که فراتر از مرزهای سازمان می‌رود، شبکه خارجی نام دارد. شبکه خارجی، سهیم شدن در اطلاعات و دانش را با شرکای مختلف و عرضه کنندگان میسر می‌سازد.
شبکه بین‌المللی (اینترنت). یک کاربر اینترنت مقادیر زیادی از اطلاعات رقمی جهان را با اشاره انگشتان خود به دست می‌آورد (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۶۴)
نظامهای مدیریت اسناد: به اداره انواع اسناد، متن، فرمها، برگه‌های گسترده، یا ارائه‌های روی پرده کمک می‌کند (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۶۴). برای برخی شرکتها، نظام مدیریت سند همراه با پایگاه‌های داده‌ای ساختاریافته آنها، نمایانگر رشد و اوج‌گیری نظام مدیریت دانش است (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۶۵). موتورهای جستجو و بازیابی اطلاعات به عنوان کاربردهای مدیریت قوی دانش ایفای نقش می‌کنند (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۶۵)
فناوری پوش، اطلاعات مورد توجه را به طور مستقیم و خودکار برای کاربران فراهم می‌آورد و تضمین می‌کند که کاربران می‌توانند آخرین اطلاعات مناسب کار خود را بدون نیاز به اینکه کار خود را برای جستجو در مورد آن متوقف کنند، به دست آورند (رادینگ، ۱۳۸۳: ص)
فناوری گروه‌افزار دانش ضمنی: افراد و گروه‌ها را پس از اینکه دانش صریح به صورت سند درآمد یا از طریق صورتی از مباحث رایانه‌ای پیوسته درآمد، در اختیار می‌گیرد. گروه افزار مباحث موقتی و رسمی را در اختیار گرفته، آنها را به گونه‌ای ساختار می‌دهد که به طرق مختلف مورد کاوش و دسترسی قرار گیرند. علاوه بر در اختیار گرفتن دانش، گروه‌افزار وسیله‌ای برای پخش و انتشار دانش فراهم می‌آورد و ذخایر داده‌ای در گروه‌افزار منابع عمده دانش می‌شوند (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۶۹)
جریان کار: نظامهای جریان کار، دانش مورد استفاده در فرایند کسب و کار سازمان را در اختیار می‌گیرند و کدگذاری می کنند.
میز کمک: میز کمک درست مانند نظامهای جریان کار، قسمت اعظم اطلاعات در خصوص فرایندهای کسب و کار، نظامها، محصولات خارجی و داخلی سازمان را در اختیار می‌گیرد. این اطلاعات، که در قالب فرمها و اسناد در اختیار قرار می‌گیرد، نوعاً در پایگاه‌های داده‌ای حل مسئله جای می‌گیرند تا به سرعت در دسترس تکنسین‌هایی که با مسائل مشابه سرو کار دارند، قرار گیرد (رادینگ، ۱۳۸۳: ص۷۱)
نظامهای هوشمند . نظامهای هوشمندی که بر مبنای فناوریهای نظیر وب معنایی بنا شده‌اند، به واسطه خصوصیات ویژه، در اشتراک و مدیریت دانش، کاربرد فراوانی یافته‌اند (مایکا ، ۲۰۰۶: ص۱۴ نقل شده در شریف، ۱۳۸۷:ص.۱۰۳)
هستی‌شناسی: هستی شناسی ـ یکی از فناوریها و لایه‌های اصلی وب معنایی ـ با هدف تسهیل اشتراک و استفاده دوباره از دانش، ایجاد شده است و سابقه بهره‌گیری از آن در مدیریت دانش، به سالهای اخیر باز می‌گردد (شریف، ۱۳۸۷: ص۹۷)
اغلب ابداعات مربوط به فناوری قادرند دسترسی به دانش را تقویت کنند. به عنوان نمونه، شرکت نفت بریتانیا موفقیت بسیار زیادی در استفاده از ویدئو کنفرانسها (کنفرانسهای ویدئویی) برای سرعت بخشیدن به انجام تعمیرات از طریق حذف سفرهای تعمیراتی همراه با کشتی داشته است. کتابخانه دانشگاه ایالتی نیومکزیکو، در اوایل دهه ۱۹۹۰، پست الکترونیکی را به عنوان یک منبع راهبردی دانش اعلام کرد. نتیجه‌ای که به دنبال داشت، خلق و استفاده از دانش سازمانی بود تا اثر بخشی پست الکترونیکی در فعالیتهای سازمانی را بهبود بخشد (تاونلی:ص.۱۱۱)
۲-۶-۳-۶ مخازن فناوری اطلاعات به عنوان یکی از مظاهر مدیریت دانش
طبق گفته «هانس» (۱۹۹۹) «مخازن فناوری اطلاعات»، محتوا را از منابع داده‌ای متفاوت گردآوری و نقطه دسترسی واحدی را فراهم می‌کنند و از این طریق هزینه‌های جستجوی دانش را کاهش می‌دهند .در مطالعه‌ای که توسط «ماریانو و فرانکو» در سال ۲۰۰۷ انجام شد، سه عاملی که به عنوان موانع استفاده مؤثر از مخازن فناوری اطلاعات در سیستم‌های ذخیره و بازیابی حاصل شده است، عبارتند از :
-۱ نبود مکان واحدی برای ذخیره و بازیابی دانش
۲- پیچیدگی شناسایی دانش مفید، به طوری که گاهی اوقات اطلاعات مفید، پشت فایلها و فولدر های رمزی پنهان می‌شود.
۳- نبود انگیزه کارمندان برای دسترس‌پذیر کردن دانش به دیگران که این مورد عامل به روز نبودن مخازن فناوری اطلاعات می‌شود.
راه‌حلهای بالقوه برای حل این مشکلات عبارت بود از: معرفی قوانین سازمانی و روش های استاندارد برای به روز کردن مخازن فناوری اطلاعات، استفاده از یک متخصص وب به منظور کنترل این ابزارها، و توسعه فرهنگ سازمانی برای انتقال و اشتراک دانش بین کارکنان (franko & mariano)، (۲۰۰۷:P.440) .
طی مطالعه «ماریانو و فرانکو» در مورد به‌کارگیری ابزارهایی فناورانه و مخازن فناوری اطلاعات در سازمانها، سه رویداد قابل شناسایی بود: