۲-۱۰- عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی تربیت شهروندی
برنامه درسی آموزشگاهی سازه ای اجتماعیه که به ارائه علم، مهارت و ارزشایی که در هر جامعه واسه افرادش مهم تلقی می شه، می پردازه. در مورد برنامه درسی تربیت شهروندی هم این به معنی علم، نگاه و مهارت هاییه که به پرورش شهروندان آینده کمک می کنه. شهروندانی که مسئولیتا و حقوق شهروندی خود رو پذیرفته و طوری به درد بخور و موثر و به صورتی که به کشور کمک میرسونه، این حقوق و مسئولیتا رو اعمال می کنن (کندی[۵]، ۲۰۰۸). تربیت شهروندی رو میشه در سه بعد علم، نگاه و مهارت مورد بحث قرار داد. شورای مشورتی آموزش و یادگیری اسکاتلند (۲۰۰۲) در این مورد به چهار عامل که محتوای تربیت شهروندی باید بر اون پایه باشه ، اشاره میکنه :
- علم و شناخت که در در پیش گرفتن تصمیمات حساس در روبرو شدن با نظرات موقعیتا و مسائل متفاوت واسه شهروندان خیلی مهمه.
- مهارت ها و صلاحیتایی که واسه کسب رضایت در زندگی و فعالیتای شغلی لازمه. این مهارت ها هم اینکه قابلیتایی رو که واسه مشارکت فعال با بقیه لازمه در بر میگیره.
- ارزشا و نگرشایی مثل قضاوت ارزشی، عزت نفس، و مراقبت از خود، بقیه و محیط زیست.
- خلاقیت و روحیه ایجاد که به عنوان بخشی از تربیت شهروندی حساب شده و توانایی رابطه موثر و مشارکت خلاقانه در تموم ابعاد زندگی رو به نمایش میذاره.
کریک[۶] (۲۰۰۰) یکی از مربیان برجسته انگلیسی در ماموریتی که از طرف وزارت آموزش و پرورش انگلستان به خاطر جفت و جور و تدوین برنامه درسی تربیت شهروندی واسه کلیه مقاطع تحصیلی به گروه ایشون محول شده بود، عامل ها و عناصر تربیت شهروندی رو در چهار زمینه مفاهیم، علم، مهارت و نگاه که فراگیران باید از راه آموزش مدرسه ای بدست بیارن، طبقه بندی می کنه. هر کدوم از عناصر به همراه معرف و شاخصای اونا در جدول ۱-۲ آمده.
جدول (۱-۲) عامل ها و عناصر تربیت شهروندی(کریک، ۲۰۰۰)
مفاهیم کلیدی | علم | مهارت | نگاه |
دمکراسی و نظام استبدادی | مسائل و وقایع روز و معاصر در سطح محلی، ملی و بین المللی | توانایی انجام گفتگوی منطقی هم به صورت کلامی و هم به صورت نوشتاری | علاقمندی به مصلحت عمومی |
همکاری و اختلافات | وجود جوامع دمکراتیک از جمله چگونگی کارکرد و تغییر این جوامع | توانایی همکاری و فعالیت موثر با بقیه | باور به شرافت انسانی و برابری |
برابری و تنوع | وابستگی دوطرفه افراد و جوامع محلی و داوطلب | توانایی ارج گذاشتن و اهمیت دادن به تجارب و دیدگاه های بقیه | علاقمندی به حل اختلافات |
انصاف، عدالت، برابری در برابر قانون و حقوق بشر | وجود تنوع، نارضایتی و اختلافات اجتماعی | مهارت تسامح و تساهل در برابر عقاید بقیه | علاقمندی به فعالیت با بقیه و واسه بقیه همراه با توافق همدلانه |
آزادی و نظم | حقوق و مسئولیتای قانونی و اخلاقی افراد و جوامع | توانایی رسیدن به روش موضوع گشایی | گرایش به فعالیت مسئولانه |
فرد و اجتماع | وجود چالشای اجتماعی، اخلاقی و سیاسی گرفتار به افراد و جوامع | توانایی استفاده منتقدانه رسانه ها و فن آوریای نوین واسه جمع آوری اطلاعات | پیش اندیشی و آزمایش اثرات و یافته های کارایی که ممکنه بر بقیه تاثیر بزاره و پذیرش مسئولیتا و نتیجه های پیش بینی نشده یا بد |
حقوق و وظایف | – حقوق و مسئولیتای شهروندان به عنوان مصرف کننده، کارگر، کارفرما، خونواده و اعضای جامعه– منشور حقوق بشر و |